Монгол Улсын ШУА-ийн Газарзүй- Геоэкологийн шинжилгээний хүрээлэнгийн эрдэм тэргүүлэх ажилтан, шинжлэх ухааны гавъяат зүтгэлтэн, газарзүйн шинжлэх ухааны доктор (Sc.D.), профессор Д.Базаргүр 1932 онд Хэнтий аймгийн Биндэр сумын Сэрүүн Галттайд төржээ. 1957-1961 онд МУИС-д суралцан төгсч газарзүйч, газарзүйн багш мэргэжил эзэмшиж, эх орондоо газарзүйн шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх үйл хэрэгт бүхий л амьдралаа зориулжээ. 1950-1957 онд Архангай аймгийн 10 жил, Өндөр-Улаан сумын дунд сургуульд багш, хичээлийн эрхлэгч, 1961 оноос ШУА-ийн Газарзүйн Хүрээлэнд эрдэм шинжилгээний ажилтан, секторын эрхлэгч, сэдэв төслийн удирдагчаар ажилласан. Тэрээр орондоо орчин үеийн зурагзүйн шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх, ялангуяа сургалтанд зориулсан газарзүйн зураг, атласыг цоо шинээр зохион хэвлүүлж нийтийн хүртээл болгожээ. Мөн ХХ зууны шинжлэх ухааны шилдэг бүтээлийн нэг болох "БНМАУ- ын Үндэсний Атлас"-ыг анх удаа зохион хэвлүүлэх нөр их ажлыг удирдан зохион байгуулахад эрдмийн ажлынхаа 10 гаруй жилийг зориулсан авъяаслаг эрдэмтэн байв.
Д.Базаргүр өөрийн орны уламжлалт бэлчээрийн мал аж ахуй, нүүдэлчин амьдралын хэв маяг, малчдын нүүдэл, бэлчээр ашиглалт суурьшил, нийгмийн асуудлыг нийгэм эдийн засгийн газарзүйн үүднээс судлан шийдвэрлэхэд жинтэй хувь нэмэр оруулсан хүн. "БНМАУ- ын мал аж ахуйн хөгжил байршилтын газарзүйн үндэс", "БНМАУ-ын хөдөө аж ахуйн газарзүйн асуудлууд", "БНМАУ-ын малчдын нүүдэл", "Бэлчээрийн мал аж ахуйн газарзүй", "Экологийн газарзүй" зэрэг олон бүтээл туурвисаны зарим нь герман, 64 |
хятад хэл дээр орчуулагдан хэвлэгджээ.
Монгол-Японы хамтарсан Монгол-Америкийн "Гурван гол", Монгол-Америкийн хамтарсан "Чингис хаан" төсөлд оролцон түүхэн газарзүйн "Чингис хаан" атласыг зохион хэвлүүлснээрээ Монголын нууц товчоо судлалд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан.
Профессор Д.Базаргүр Монгол орны газар усны нэрийн мэдээллийн сан байгуулах ажлыг 1970-аад оноос санаачлан хийж эдүгээ 330 орчим мянган нэрийг нутгийн иргэдээс тодруулан байрзүйн зурагт тэмдэглэн үлдээж, баримтжуулсан юм. "Монгол улсын нийгэм эдийн засгийг тэнхлэгээр хөгжүүлэх үзэл баримтлал", "Монгол улсын засаг захиргаа-нутаг дэвсгэрийн хуваарийг оновчтой болгох" зэрэг бүтээл туурвижээ. Ажлын хажуугаар 10 гаруй эрдэмтний докторын ажлыг удирдсан.
1975 онд газарзүйн ухааны доктор (Ph.D), 1997 онд шинжлэх ухааны доктор (Dr.Sc)-ын зэрэг хамгаалж 2004 онд МУИС-ийн профессор, 2014 онд Өвөр Монголын Багшийн Их сургуулийн хүндэт профессор цол хүртсэн. ШУА-ийн Газарзүйн хүрээлэнгийн эрдмийн зөвлөлийн гишүүн, ШУА, МУИС-ийн Газарзүйн ухаанаар эрдмийн зэрэг хамгаалуулах зөвлөлийн гишүүн, ШУА-ийн Геологи-Газарзүйн Бага Чуулганы гишүүн, АНУ-ын Үндэсний Газарзүйн Нийгэмлэгийн Хүндэт гишүүн, Олон улсын Нүүдлийн Соёл Иргэншлийг судлах хүрээлэнгийн эрдмийн зөвлөлийн хүндэт гишүүнээр сонгогдон ажиллаж байв. Д.Базаргүр багшийг төр засгаас өндрөөр үнэлж Хөдөлмөрийн Гавъяаны Улаан тугийн одон, Алтан гадас одонгоор тус тус шагнаж 2015 онд Монгол Улсын шинжлэх ухааны гавъяат зүтгэлтэн цол хүртээжээ.
Доктор (Ph.D) Д.Энхбаяр
